Varkenshouders staan de komende tijd voor een grote uitdaging: belangrijke voerbronnen wordt schaarser waardoor voerwisselingen binnenkort mogelijk onvermijdbaar zijn. Daarnaast rijzen voerprijzen inmiddels de pan uit. Wat kun je als varkenshouder doen om de nadelige effecten van voerwisselingen op het voorkomen van PIA zoveel mogelijk te beperken en om meer rendement uit het voer te halen?
Varkensdierenarts Karel Vandamme werkt al jarenlang in de Belgisch-Nederlandse grensstreek en heeft met name in Nederland maar, ook in België al veel varkensbedrijven begeleid bij de aanpak van PIA. “PIA heeft een groot effect op de voerconversie, met name in de zomer. Meer grip op PIA en dus een betere voerconversie is de komende tijd belangrijker dan ooit, gezien de torenhoge voerprijzen”, aldus Vandamme, die de afgelopen jaren veel bloedonderzoek heeft gedaan op de bedrijven die hij begeleidt om het verloop van PIA en het effect van de aanpak in kaart te brengen.
‘Ondanks de huidige economische situatie op varkensbedrijven staat de vaccinatie niet ter discussie.’
“De cijfers bevestigen wat we eigenlijk al wisten: op bedrijven waar tegen Lawsonia wordt gevaccineerd, is sprake van een beter voerconversie en van minder uitval. Bij snelgroeiende rassen is het impact van infectie vaak nog groter. Vermoedelijk omdat snelgroeiende rassen de neiging hebben om onregelmatiger te eten, wat een nadelig effect heeft op de voerconversie en daarnaast een trigger voor PIA kan zijn. Overigens kan ook de salmonellabacterie een aanjager voor PIA zijn. Het is daarom interessant om te weten dat uit de cijfers blijkt dat op bedrijven waar tegen PIA wordt gevaccineerd, salmonella beter onder controle te houden is.”
Return on investment vaccinatie groot
Vandamme is een man van de cijfers. “Meten is weten. Door van meerdere jaren bloedonderzoeken naast elkaar te leggen krijg je belangrijke inzichten. Als ik de cijfers van dit jaar vergelijk met die van 2019 zie ik op de bedrijven waar de afgelopen jaren tegen PIA is gevaccineerd een ronduit spectaculaire verbetering van de voerconversie. Als voorbeeld wat voerconversie cijfers van de vleesvarkens van een van de eerste bedrijven die begonnen is met de vaccinatie. Die lag in 2019 op 2,31 terwijl deze inmiddels 2,04 is. Met de voerprijzen van nu kun je niet anders dan concluderen dat het return on investment meer dan uit kan.”
Varkensdierenarts Bart De Jongh, tevens werkzaam in Belgisch-Nederlandse grensstreek, sluit zich bij de bevindingen van Vandamme aan, en ziet ook wel wat verschillen tussen Nederland en België. De Jongh ziet bijvoorbeeld meer acute PIA-problematiek. Dit voornamelijk bij vleesvarkens in Nederland, maar ook soms bij zeugen. “Verder wordt in Nederland, en nu ook steeds vaker in België voor snelgroeiende rassen gekozen. Deze snelgroeiende rassen hebben de capaciteit om veel voeder op te nemen. Dit in tegenstelling met Belgische Pietrains die zich eerder beperken in voederopname. Dan vreten ze overdag nagenoeg niet en halen dat ’s avonds in. Of ze vreten een aantal dagen slechter en compenseren dat zodra de temperatuur daalt. Dat soort schommelingen kan flinke problemen van PIA uitlokken, chronisch en acuut. Maar gelukkig hebben we sinds de laatste jaren een goede tool in handen om de effecten hiervan te minimaliseren: vaccinatie”, aldus De Jongh, die daar nog aan toevoegt dat hij op de bedrijven die hij begeleidt ook een drastische afname van antibioticagebruik ziet, als bijkomend positief effect van de PIA-vaccinatie. Bart ziet in de injectie vaccinatie een mooie tool om deze kiem te controleren, maar benadrukt dat je deze wel goed moet evalueren, en dus het belang betrouwbare technische cijfers zoals groei en voederconversie. En ziet dat ondanks de huidige economische situatie op varkensbedrijven de vaccinatie niet ter discussie staat.
Vanwege het dreigende grondstoffentekort is een wijziging in de samenstelling van mengvoer en/of brijvoeder de komende tijd niet uit te sluiten. Hoe daarmee om te gaan? De Jongh adviseert om voerwijzigingen zoveel mogelijk te vermijden. “Hogere temperaturen leiden sowieso al tot een verstoring, dus zorg dat je een voerovergang – als deze onvermijdelijk is – goed plant.”
Wat kan een varkenshouder nog meer doen om effecten van PIA te minimaliseren? “Hygiëne is van groot belang, zowel van voeder, water en omgeving., aldus De Jongh. “En vermijdt onrust en stress: zorg voor voldoende ruimte aan de voertrog.” Vandamme voegt daaraan toe: “En wees altijd alert. Als varkenshouder loop je dagelijks door de stal, maar merk je signalen als een zoete geur, bleke varkens of zwarte mest soms niet op. Laat daarom regelmatig bloedonderzoek doen, zodat je goed weet wat er op je bedrijf speelt en je zo snel mogelijk gericht kunt ingrijpen.”
Meer over PIA, het PIA-preventieplan, het speekselonderzoek en biosecurity leest u op de website van MSD Animal Health.
