Bij de introductie in de zeugengroep moet een gelt in topvorm zijn. Dit voor een efficiente biggenproductie en een lange levensduur. Gezonde, robuuste gelten zijn de ruggengraat van economisch succes. Sporenelementen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.
Een vuistregel is dat zeugen winstgevend worden vanaf hun tweede of derde worp. Om maximale melkproductie en groei van de toom te bereiken, zijn zelfs vier worpen nodig. Vanaf de zesde worp beginnen de voortplantingsprestaties van zeugen af te nemen. Daarom zouden voor het bereiken van de hoogste prestaties van een zeugenbedrijf de meeste zeugen tussen de derde en zesde worp moeten zitten.
In de praktijk betekent dit een vervangingspercentage tussen de achttien en twintig procent. Dit maakt genetische vooruitgang mogelijk en voorkomt een te grote invloed van gelten op de bedrijfsprestaties en hoge kosten voor vervangende gelten. Te veel gelten tegelijk introduceren is namelijk kostbaar en heeft invloed op de prestaties doordat het aantal niet-productieve dagen tot wel dertig procent kan stijgen en zeugen in de eerste worp minder biggen werpen, met een lager geboortegewicht en lagere groeiprestaties dan meerparige zeugen.
Vaak te vroege afvoer
Het in balans houden van het aantal worpen en het vervangingspercentage is één ding. Het in goede conditie en gezond houden van de dieren is net zo belangrijk. Helaas worden jonge zeugen, of zelfs gelten, vaak te vroeg afgevoerd vanwege voortplantingsproblemen en problemen met beenwerk en klauwen.
Deze problemen zijn gerelateerd aan de groeisnelheid, lichaamsgewicht en de leeftijd bij de eerste dekking. Dit is niet alleen een economisch verlies, maar heeft ook invloed op dierenwelzijn. Om onnodige afvoer te voorkomen en een hoge, maar ook op de lange termijn duurzame, prestaties te verkrijgen, moeten de voeding, gezondheid en het management van de gelten optimaal zijn.
Focus op lichaamsconditie en kracht
De lichaamsconditie en de spekdikte zijn belangrijk in het management van gelten en zeugen. Deze parameters zijn cruciaal om het aantal levend geboren biggen te optimaliseren en het daaropvolgende voortplantingssucces van (zeer productieve) zeugen te verbeteren. Moderne gelten zijn echter magerder en beginnen de fokperiode met minder lichaamsreserves. In het verleden hadden gelten vaak een spekdikte van 18 tot 20 millimeter bij dekken. Echter, moderne genetische lijnen bereiken soms niet eens een spekdikte van twaalf millimeter.
Dit hoeft niet per se tot problemen te leiden, maar het vereist extra aandacht in de opfok. De dieren moeten in goede conditie zijn, maar niet te vet. In de praktijk zijn fokprogramma’s daarom vaak gericht op gelten die bij dekken 140 tot 160 kilogram wegen op ongeveer 32 tot 36 weken leeftijd. De spekdikte is minimaal twaalf millimeter. Dit komt neer op een dagelijkse groei van 600 tot 650 gram vanaf de geboorte tot moment van dekken. Belangrijk is groeisnelheid en lichaamsconditie tijdens de opfokperiode en de leeftijd bij de eerste dekking te controleren. Als deze goed zijn, is de kans groter dat het volledige genetische potentieel van de dieren wordt benut.
Hoofdletters geven significante (P <0,001) verschillen aan tussen de controlegroep en de groep die de prestatiesporenelementen kregen. Kleine letters geven een verschil aan tussen gelten gehouden in vrouwelijke groepen en gelten gehouden in gemengde groepen.
Tegelijkertijd mag de ontwikkeling van botten, gewrichten en kraakbeen in de poten en klauwen niet over het hoofd worden gezien. Problemen zoals osteochondrose (gewrichtsaandoening), klauwletsels en kreupelheid kunnen het uitvalspercentage van gelten en zeugen verhogen voordat ze hun maximale voortplantingsprestaties bereiken. En deze problemen kunnen verergeren wanneer er sprake is van toenemend lichaamsgewicht in combinatie met uitdagende huisvestingsomstandigheden zoals overbevolking en natte en gladde vloeren. Ook voedingsproblemen en ontstekingen kunnen de problemen doen verergeren. Een groot verlies aan lichaamsgewicht en rugvet op een later tijdstip (tijdens de eerste lactatie) kan problemen verder vergroten.
Mineralen toevoegen heeft positief effect voor robuuste gelten
Het bieden van de beste startomstandigheden voor de gelten en het vermijden van grote schommelingen in lichaamsgewicht en conditiescore tussen de worpen moet de belangrijkste focus zijn voor elke zeugenhouder. Met andere woorden: wanneer we beginnen met een robuuste gelt op een solide basis, heeft dit direct een positief effect op prestatie-indicatoren zoals voeropname, aantal biggen, melkproductie en interval spenen- insemineren.
Invloed van sporenelementen op robuuste gelten
Toevoegen van sporenelementen kan een grote rol spelen bij het produceren van robuuste gelten. Varkens hebben sporenelementen nodig voor optimale prestaties en gezondheid. Zink, koper en mangaan zijn nodig voor tal van functies, waaronder immuniteit, voortplanting en voor gezonde klauwen. Zinpro heeft Zinpro Availa Sow ontwikkeld een voedingsingrediënt voor varkens dat een combinatie bevat van organisch zink, mangaan en koper. Deze sporenelementen zijn verkrijgbaar in een goed biologisch opneembare organische vorm.
Een studie uitgevoerd door het onderzoeksinstituut Teagasc in Ierland toont aan dat het toevoegen van deze organische sporenelementen tijdens de ontwikkelingsfase van gelten klauwproblemen (overgroei van hielhoorn) kan verminderen, de botdichtheid in het beenwerk kan verhogen. Figuur 1 toont de resultaten voor de botmassadichtheid van het bovenbeen en kraakbeenletsels (een mogelijk startpunt van osteochondrose) kan verminderen.
In de studie vormden 51 dieren de controlegroep (basis afmakerdieet), en 50 dieren kregen het controledieet + prestatiesporenelementen als supplement. Hieruit bleek dat in de groep die de prestatiesporenelementen kreeg minder letsels als gevolg van osteochondrose (OCD) voorkwam dan in de controlegroep (11 gelten tegenover 16 gelten) (figuur 2).
Onderzoek naar prestatiesporenelementen
En er zijn meer aanwijzingen dat prestatiesporenelementen ten goede komen aan de gezondheid en prestaties van zeugen. Onderzoek van Zinpro toont aan dat het geven van prestatiesporenelementen aan zich ontwikkelende gelten het uitvalspercentage van gelten en eersteworps-zeugen kan verminderen (figuur 3), gebaseerd op gegevens verzameld uit verschillende duizenden zeugen.
De studie toonde aan dat de toevoeging van prestatiesporenelementen het uitvalspercentage verminderde tot onder de acht procent voor gelten en onder de twintig procent voor eersteworps zeugen. Dit betekent dat er dertig procent minder gelten nodig zijn voor vervanging. Dit is niet alleen een economische winst, maar zal ook leiden tot meer en grotere geboren en gespeende biggen, lagere sterfte en betere groeisnelheden gedurende de hele groeiperiode.
Conclusie
Management van gelten is misschien wel het belangrijkste, maar ook het meest uitdagende deel van de zeugenhouderij. Met de huidige genetische lijnen, de hoge productiekosten en de missie van de varkenssector om de algemene gezondheid en het welzijn van zeugen te verbeteren, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de dieren gezond en robuust zijn. Optimale sporenelementen, geleverd in de juiste vorm, kunnen grote voordelen opleveren en helpen bij het produceren van robuuste gelten, de basis voor een gezonde en winstgevend koppel.
Het uitgebreide onderzoek naar prestatiesporenelementen, zoals besproken in dit artikel, biedt voedingsdeskundigen een effectief instrument om bot-, klauw- en pootproblemen te verminderen en de voortplantingsprestaties, levensduur en levenslange prestaties van zeugen te verhogen.
Tekst: Stefan Langer – Business development manager Swine, Zinpro Corporation
Beeld: Zinpro
