Op het Hypor Bon Accord kernfokbedrijf in Canada hangen in één van de vier kraamafdelingen camera’s boven de hokken. De camera’s maken elke dertig seconden een foto. De beelden worden gebruikt voor het monitoren van de werpeigenschappen om hierop te kunnen selecteren. Bram Visser van Hypor moederbedrijf Hendrix Genetics vertelt hoe kunstmatige intelligentie hiermee het fokprogramma ondersteunt.
Als Teamlead Digital Phenotyping binnen de centrale R&D kan Bram Visser van Hendrix Genetics, het moederbedrijf van Hypor, ons alles vertellen over de selectie op werpeigenschappen en de hulp van innovatieve technologie hierbij. Met zijn team heeft Visser te maken met alle diersoorten binnen Hendrix Genetics, variërend van kippen en varkens tot forellen en garnalen. “Ik ben geen specialist in een bepaalde diersoort, maar wel in de technologie die nodig is voor een goede selectie. Het toepassen van het resultaat laat ik graag over aan mijn collega’s binnen Hypor. Wij meten nauwkeurig de kenmerken van onze dieren binnen de selectiepopulatie. Dit zijn kenmerken als groei, voerconversie, gedrag, en dierenwelzijnsaspecten. Genetici laten er vervolgens statistische modellen op los om de erfelijkheid van bepaalde eigenschappen in te schatten. Hoeveel kenmerken worden er doorgegeven aan de volgende generatie? Dan kiezen we de ouders uit van de nieuwe generatie, die steeds een trapje beter is dan de vorige”, vat Visser samen.
Na diverse vermeerderingsslagen komen de genetica beschikbaar voor de markt. Visser vertelt dat voor een goede selectie tegenwoordig niet alleen data worden verzameld van dieren op nucleus-niveau. “We kijken nu ook hoe dieren het onder praktijkomstandigheden doen. Hoe vertaalt hetgeen wij in de top van de pyramide ontwikkelen zich op bedrijfsniveau? Onze nucleus-keuzes moeten daarop gebaseerd zijn. Dat geeft weer extra informatie.” vertelt Visser op het hoofdkantoor van Hendrix Genetics in Boxmeer.
Datgene waar Visser ons graag meer over wil vertellen, bevindt zich aan de andere kant van de Oceaan, in Canada. Het Bon Accord kernfokbedrijf van Hypor in het Canades Ituna is één van de locaties waar de fokkerij-organisatie de basis legt voor het fokmateriaal dat uiteindelijk op de bedrijven van varkenshouders wereldwijd, dus ook bij ons terecht komt. Duurzaam fokken is het sleutelbegrip voor Hypor en daarbij past een zeug die gemakkelijk veel levend geboren en vitale biggen werpt en die zelf haar biggen kan grootbrengen. “Wij hanteren de 16-15-14-standaard. Dat wil zeggen per worp zestien totaal geboren, waarvan minimaal vijftien levend en waarvan we er veertien kunnen spenen”, legt Visser de filosofie van Hypor in het kort uit.
Selectie op werpproces
Het werpproces heeft een grote invloed op de levensvatbaarheid en de start van de biggen. Een lange werptijd verhoogt het risico op doodgeboren biggen. Biggen die lang in het geboortekanaal hebben gezeten, maar het wel overleven, hebben bij de start vaak een achterstand op de rest. Een langdurig en onregelmatig werpproces heeft ook invloed op de gezondheid en dus de prestaties van de zeug. Eén van de doelen van Hypor is daarom genetica aan te bieden met goede werpeigenschappen. “We willen biggensterfte terugdringen zonder dat er management voor nodig is. Dus dat de zeug erop geselecteerd is dat ze zelf robuuste biggen levert. Bedrijven worden steeds groter, het wordt moeilijker om aan goed personeel te komen. Dat vraagt om zelfredzame zeugen en daar werken we aan”, stelt Visser.
Camera’s herkennen biggen
Om de zeug met de juiste genetische werpeigenschappen te selecteren is het belangrijk om over de juiste gegevens te beschikken. Visser ziet dat sommige zeugen er drie tot vier keer zo lang over doen dan andere zeugen. Welke zeug werpt heel consistent en welke zeug onregelmatig? En bij de hoeveelste big begint het werpproces te haperen? “Om dat in kaart te brengen, moet je heel veel gegevens bijhouden. Je kunt dan bij wijze van spreken wel één keer vijf camera’s ophangen, maar dan ben je er niet. Of met een stopwatch drie uur naast een zeug gaan staan, maar dat doet niemand. Je moet langdurig gegevens verzamelen, van veel biggen en die biggen moet je ook meerdere keren zien. Daarom hebben we op ons kernfokbedrijf in Canada camera’s in een kraamafdeling hangen. We hebben die camera’s getraind biggen te herkennen. Net zoals een beveiligingscamera mensen herkent.”
Visser laat een grafiek zien waarin de waarnemingen van de camera’s omtrent het geboorteverloop van een zeug worden vergeleken met de waarnemingen die medewerkers van hetzelfde geboorteproces op basis van videobeelden hebben gemaakt. De resultaten liggen heel dicht bij elkaar. “De herkenning is nagenoeg honderd procent”, vertelt Visser. De technologie kan het werk dus probleemloos van de mens overnemen. “We zijn zelfs al zo ver dat het systeem een seintje kan geven als er bijvoorbeeld grote afwijkingen worden gezien. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat er een vlekje op de lens zit. Dan kan een medewerker meteen ingrijpen.”
Veel nieuwe inzichten
Visser vertelt dat ze dankzij de technologie veel nieuwe inzichten krijgen in de relatie tussen genetica en werpproces. “Voordat we hiermee begonnen, wisten we niet wat we zouden gaan zien. Maar we zien gewoon een enorme variatie tussen zeugen. Die variatie is erfelijk, dus we kunnen zeugen gaan selecteren die niet lang over het werpen doen. Dat we zoveel variatie zien, komt ook doordat er nooit op deze eigenschappen is geselecteerd. Dit omdat simpelweg de gegevens er niet waren. Nu kunnen we daar wel over beschikken en dan zie je dat je heel snel stappen kunt maken. Van belang is wel de omgevingsruis eruit te halen. Want dat is de uitdaging met fokkerij. Een zeug die ziek is, zal waarschijnlijk minder goed afbiggen dan een gezonde zeug. Voer, temperatuur, het zijn allemaal factoren die invloed hebben. Dat betekent dat we heel veel data moeten hebben om te bepalen wat omgevingsruis is en wat kan worden toegeschreven aan genetica. We hebben dus heel veel datapunten nodig van heel veel dieren van dezelfde generatie. We zitten nu op een punt dat we die hoeveelheid data kunnen verzamelen. En dat worden er vanaf nu alleen maar meer.”
Ontwikkeling van het systeem
De eerste stappen voor het monitoren van het geboorteproces zijn door Hypor ongeveer drie jaar geleden gezet. Begonnen werd met een laagdrempelige start met behulp van mobieltjes, gevolgd door een prototype. In 2023 is opgeschaald naar een hele afdeling waarin nu data worden verzameld. De bedoeling is op te schalen naar alle vier de kraamafdelingen op het Canadese bedrijf. Visser vertelt dat de grootste uitdaging in de ICT lag. “Er moest in de stal extra internetcapaciteit komen. Want per camera wordt er elke tien seconden een beeld van meerdere MB’s geproduceerd. Die data moeten allemaal verwerkt worden. We hebben daarbij wel wat slimmigheidjes doorgevoerd. Foto’s waar geen biggen op staan, of te donker zijn, slaan we bijvoorbeeld niet op. Dat scheelt capaciteit.“ Visser ziet al wel mogelijkheden voor vervolgstappen om nog meer uit de data te kunnen halen. “We werken nu nog met vierkantjes om de biggen heen. Maar we kunnen het systeem ook de contouren van de biggen laten meten. Aan de hand van het oppervlakte, kun je meteen het gewicht inschatten. Je kunt ook kijken of er biggen zijn die niet gaan drinken. Of welke doodgeboren zijn. Naar al deze bijvangsten zijn we nu onderzoek aan het doen.”
Een systeem als dat van Hypor zou een reguliere zeugenhouder ook veel werk uit handen nemen. Kunnen we een dergelijk systeem in de toekomst ook op commerciële varkensbedrijven verwachten? “Dit zal nu nog veel te duur zijn. Maar de ontwikkelingen gaan zo snel, ik verwacht dat het over tien jaar wel bij een zeugenhouder in de stal zit”, aldus Visser.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Hypor
Je hebt zojuist een artikel uit vakblad Varkensbedrijf gelezen
Wil je vaker én meer van zulke artikelen lezen?
Met een abonnement op vakblad Varkensbedrijf ontvang je het laatste nieuws. Iedere editie heeft een nieuw, toepasselijk thema wat aansluit op de huidige praktijk. De uitgebreide bedrijfsreportages geven daarnaast een goed beeld van de sector. In deze reportages maak je kennis met ervaringen, toekomstvisies, vakmanschap en management van mede-varkenshouders.
Shop hier direct een jaarabonnement op de website.
