“Kiezen voor een beter opneembare vitamine D3”

Het is belangrijk dat een varken over voldoende vitamine D3 beschikt. Dit voor een sterke ontwikkeling en een goede gezondheid. Het is een uitdaging om biggen en vleesvarkens voldoende vitamine D3 te geven omdat de Europese regelgeving het gebruik van vitamine D3 beperkt. Het kan, maar dan is het belangrijk te kiezen voor een premix waarin vitamine D3 zich in de juiste vorm bevindt.

Vitamine D3 speelt een cruciale rol in de calcium- en fosforvoorziening en daarmee de botvorming. Ook is het belangrijk voor een goede afweer. Het heeft een immunoregulerende rol: het draagt bij aan een goede immuunreactie, maar voorkomt ook overreactie van het immuunsysteem. Een tekort aan vitamine D3 kan resulteren in beenwerkproblemen, spierproblemen en een verhoogd risico op infectieziekten. Van nature wordt vitamine D3 onder invloed van zonlicht gevormd in de huid. Maar nu varkens in de reguliere houderij niet buiten lopen, zijn de dieren voor de voorziening van vitamine D3 volledig aangewezen op toediening via het voer.

Echter, de EU-regelgeving schrijft voor dat varkensvoer niet meer dan 2.000 IE (Internationale Eenheden) vitamine D3 per kg voer mag bevatten. Deze norm stamt uit de jaren 60. Intussen zijn de genetica, de houderijsystemen en de productiviteit van varkens fors veranderd. Jaarlijks stijgt de productiviteit met ongeveer 0,7 procent. De maximumnorm voor vitamine D3 is echter niet meegegroeid. Het ziet er ook niet naar uit dat dit de komende jaren gaat gebeuren.

Aan de hand van bloedonderzoek is vastgesteld dat 2.000 IE vitamine D3 voeren aan varkens vaak resulteert in een te lage vitamine D3-status. Dit kan voor snelgroeiende varkens een beperking zijn voor een optimale ontwikkeling en gezondheid. Dit geldt overigens ook voor zeugen. Eerder dit jaar schreven we hier al over in Varkensbedrijf.

De juiste vorm voeren

Toch kan binnen de huidige norm van 2.000 IE vit D3 worden gezorgd voor een optimale voorziening. Het ligt er namelijk aan in welke vorm vitamine D3 in het voer is toegevoegd. Vitamine D3 wordt meestal verstrekt in de vorm van cholecalciferol. Deze vorm moet wel eerst via de vetvertering en in de lever worden omgezet naar calcidiol, ook wel bekend als 25-OH-vitamine D3. Deze metaboliet van vitamine D3 is de opslagtank waaruit een varken zijn reserves put. Het is dus ook de vorm die in het bloed gemeten wordt om de vitamine D3-status te meten. Door vitamine D3 rechtstreeks te voeren in de vorm van 25-OH-vitamine D3 (Rovimix Hy.D), hoeft er geen omzetting plaats te vinden en kan het lichaam de stof direct opnemen. “Met als gevolg een minstens twee tot drie keer hogere beschikbaarheid voor het dier met dezelfde hoeveelheid”, vertelt Inne Gantois, accountmanager Benelux van DSM Nutritional Products. “Door het varkensvoer te verstrekken met Rovimix Hy.D krijgen we het gehalte 25-OH-vitamine D3 in bloed op het gewenste niveau van min 75 nmol/l”, stelt Gantois.

Beenwerkproblemen voorkomen

Biggen worden vitamine D3-arm geboren. Ze halen amper 12 nmol/l bij de geboorte en 20 nmol/l bij het spenen. Dit is ver onder het gewenste niveau van 75 nmol/l. Gezien het belang van vitamine D3 bij de (bot)ontwikkeling, de groei en de immuniteit, is het van belang om bij het eerste vaste voeder al onmiddellijk Hy.D te supplementeren. Dit resulteert in een snelle stijging van 25-OH-vitamine D3 in het bloed. Omdat de groeisnelheid van varkens jaarlijks toeneemt, zijn ze ook gevoeliger voor beenwerkproblemen.

Onderzoek uit 2022 van een Amerikaanse universiteit met 194 vleesvarkens laat zien dat stramme varkens een lagere 25-OH-vitamine D3-bloedwaarde hebben in vergelijking met niet-stramme varkens. De oorzaak van kreupelheid is vaak multifactorieel, maar cijfers van GD laten zien dat in 2018 tachtig procent van de kreupele varkens osteochonodrose-letsels (OCD) vertoonden. Bij OCD wordt het kraakbeen aangetast. Dit kan zich uiten in beenwerkproblemen. Voeding, waartoe ook de vitamine D3-voorziening behoort, is één van de factoren die invloed hebben op OCD. In Japans onderzoek (2013) hadden varkens die gesupplementeerd waren met Hy.D significant minder OCD-letsels ter hoogte van de pootgewrichten. Omdat kreupelheid zich vaak manifesteert na opleg van de vleesvarkens is het advies daarom om ook een deel Hy.D te supplementeren aan het startvoeder.

Minder necrotische letsels

In een recente vleesvarkensproef uitgevoerd door GD in samenwerking met DSM is vastgesteld dat vleesvarkens die voeder met Hy.D kregen, veel sneller herstellen van oortop- en staarttopnecrose (tabel). Bij aanvang van de proef hadden vrij veel varkens in beide groepen bij opleg zwarte oor- of staartpuntjes. In het bloed vonden de onderzoekers ook hoge gehaltes aan ontstekingseiwitten. Dit als gevolg van SINS: Swine Inflammation and Necrosis Syndrome. Dit zijn ontstekingen in het dier die ontstaan door het binnendringen van MAMPS (micro-organismen geassocieerde moleculaire patronen zoals LPS of endotoxines). Dit is een soort ‘overreactie’ van het immuunsysteem en wordt uitgelokt door (speen)stress, klimaatfouten, een verhoogde infectiedruk of endo- of mycotoxinen. Door de ontsteking raken dunne haarvaatjes verstopt. Het resultaat is dat weefsels afsterven, dit is necrose. Varkens gesupplementeerd met Hy.D vertonen na zes weken een snellere daling van de ontstekingseiwitten en hiermee gepaard een sneller herstel van de necroseletsels. Snel herstel van necrotische letsels kan zich uiten in minder ongemak voor de dieren, beter welzijn en betere groei.

“Varkens deden het beter”

“De proef met Hy-D in 2022 vond plaats op een technisch goed bedrijf. Op een goed bedrijf is het vaak best extra lastig om goed het verschil te zien tussen varkens die wel of geen Hy-D krijgen”, vertelt Theo Geudeke, die destijds als dierenarts van GD bij de praktijkproef betrokken was. “Toch ontdekten we verschillen tussen varkens die wel en varkens die geen Hy-D kregen. Met Hy-D gevoerde varkens deden het beter. Meest opvallend was dat bij deze varkens oorpuntnecrose sneller verdween. Dit heeft te maken met een betere weerstand. Dit is zeker ook van invloed op het aantal luchtwegproblemen. Bij varkens die voer met Hy-D kregen werd minder hoest geteld. Ook hadden we het idee dat de groei van deze varkens beter was”, aldus Geudeke.

Tekst: Gerben Hofman

Beeld: Ter illustratie

Iedere maand Varkensbedrijf, thuis op de mat?

Wil je het hele artikel lezen? Of de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat ontvangen?

Met een abonnement op vakblad Varkensbedrijf ontvang je het laatste nieuws. Iedere editie heeft een nieuw, toepasselijk thema wat aansluit op de huidige praktijk. De uitgebreide bedrijfsreportages geven daarnaast een goed beeld van de sector. In deze reportages maak je kennis met ervaringen, toekomstvisies, vakmanschap en management van mede-varkenshouders.

Shop hier direct een jaarabonnement op de website.