Hittestress wordt veroorzaakt door een te hoge omgevingstemperatuur en/of een te hoge relatieve luchtvochtigheid. We kennen allemaal wel die dagen dat het weer zo “drukkend” is. De temperatuur valt dan nog mee, maar de luchtvochtigheid is op dit soort dagen heel hoog.
De lichaamstemperatuur van een varken wordt zoveel mogelijk tussen de 38 en 39°C gehouden. Binnen de thermoneutrale zone is een varken nog comfortabel of kan hij middels kleine aanpassingen het lichaam op constante temperatuur houden. Temperaturen boven de thermoneutrale zone veroorzaakt hitte stress. Wat we vaak vergeten is dat hittestress bij varkens veel eerder begint dan wij ons realiseren. De omgevingstemperatuur waar bijvoorbeeld een volwassen kraamzeug haar eigen kerntemperatuur kan handhaven ligt tussen de 8-22°C. Dus boven de 22°C wordt al hittestress ervaren door een kraamzeug. Hoe zwaarder een varken is hoe gevoeliger het zal zijn voor hitte stress.
Hoe varkens hun interne warmte afvoeren
Verreweg de meeste zoogdieren hebben drie intrinsieke systemen om hun interne warmte af te voeren:
- Verwijding van de bloedvaten in de huid waardoor er meer warmte wordt afgegeven aan de omgeving.
- Zweten.
- Sneller ademen cq. hijgen.
Er zijn meerdere fysiologische redenen waarom varkens gevoeliger zijn voor hitte stress dan de meest andere zoogdieren. Varkens hebben geen zweetklieren, varkens hebben relatief veel onderhuids vetweefsel wat isolerend werkt en naar verhouding zijn de longen van varkens relatief klein. Je ziet dus dat op alle drie de hierboven genoemde systemen van zoogdieren de varkens een nadeel ondervinden.
Hoe zie je dat een varken het te warm heeft?
De symptomen die we kunnen waarnemen aan varkens die het te warm hebben zijn het uit elkaar gaan liggen en vaak languit op de zij om zoveel mogelijk contact te maken met de ondergrond om warmte via de huid te kunnen afgeven, versnelde ademhaling en sterk verminderde opname van voer. Bij het verteren van voer komt veel metabole warmte vrij. Als de hitte stress aanhoudt zal het varken veel te veel water gaan drinken waar het darmstelsel ook niet op ingesteld is. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verstoring van de zoutbalans en zuur/base evenwicht in het lichaam met diarree of zelfs de dood tot gevolg.
Uit onderzoek is gebleken dat hitte stress schade aanricht aan de beschermende functie van de darmwand. Dit kan leiden tot bacteriële darminfecties en het lekken van schadelijke stoffen (toxinen) naar de bloedbaan.
Het hoeft verder geen uitleg dat door het ervaren van hittestress de prestaties van het varken negatief beïnvloed worden: groei, werpen, zogen, berigheid zijn allemaal processen die negatief gecorreleerd zijn met het toenemen van de omgevingstemperatuur. Verder heeft hittestress ook invloed op de vruchtbaarheid, karkaskwaliteit, verminderde immuniteit en verhoogde kans op darminfecties.
Wat kunt u doen om hittestress te beperken?
- Ventilatie niveaus verhogen, extra luchtstromen creëren, controleer de luchtinlaat, luchtwasser e.d. op weerstandsverhoging.
- Voorkom directe zonnestralen op de dieren door afplakken/afzetten/verven van ramen e.d.
- Koeling systemen aanleggen cq. controleren op goede functie.
- Hokbezetting verminderen indien mogelijk.
- Onbeperkte watergift en controleer de druk van het systeem of de benodigde hoeveelheid verstrekt kan worden.
- Temperatuur drinkwater laag houden (10°C is ideaal).
- Toedienen van vitamine C, vitamine E , elektrolyten aan het water. ***
- Geen voer verstrekken op warmste momenten op de dag.
- Zet voercurves terug met 5-10% op de extreme dagen.
- Geen verstoringen aan gevoelige diergroepen op de warmste momenten van de dag zoals bijvoorbeeld: overplaatsen, mengen, vaccineren, scannen etc.
- Probeer relatief meer kopvarkens per afdeling te laden zodat bezettingsgraad daalt.
- U kunt uw kraamzeugen extra ondersteunen middels het gebruik van Lianol Ferti. Dit product ondersteunt de zeug in het handhaven van de conditie en vruchtbaarheid tijdens warme periodes en de periodes hierna.
- Overweeg geboortesynchronisatie en met name het voorkomen van dag 116-117 werpen d.m.v. prostaglandine preparaten.
- Geboorteproces kan vertraagd zijn door de warmte; ondersteun het geboorteproces met langwerkende oxytocines.
- Warmtebronnen in kraamstal (vloerverwarming/lampen) zo snel mogelijk uitschakelen.
*** Er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat Vitamine C een rol speelt in de stress modulatie. Echter onomstotelijk bewijs ontbreekt, omdat dit niet onderzocht is.
Bron: De Oosthof
